Ep o Gilgamešu

            Mesopotamijska kultura je jedna od najstarijih kultura drevnog istoka, poznata kao sumersko-vavilonsko-asirska kultura. Zna se da su na tom području prvi književni tekstovi napisani sredinom trećeg milenijuma prije nove ere. Sačuvani su na glini ili kamenim pločama, a zapisani znakovima klinastog pisma. Razlikujemo Sumerce i tzv. Akađane (Asirci i Vavilonci). Oni su živjeli jedni do drugih. Sumerska kultura propada pred kraj 3. milenijuma p.n.e, i tu se diže Vavilonsko carstvo, koje traje do polovine 2 milenijuma p.n.e. Sumerce i Akađane je povezivala sličnost u kulturi i religiji, ali su govorili različite jezike. Za vrijeme najvećeg procvata sumerske književnosti se uzima period od 2000-1800. godine p.n.e. Sve što imamo sačuvano od te književnosti, sačuvano je prepisima sa glinenih pločica. To nije književnost u savremenom smislu, nije protumačen ni kontekst u kojem su stvarana ta djela (za obrede, zabavu, počast kralju...). Čitaocu su najpoznatiji epovi i mitovi, kojima pristaje i ime „priče o junacima“.[1] Zabilježene su i poslovice, basne, kao i spisi filozofskog, moralističkog i istorijskog karaktera (Hamurabijev zakonik, recimo). Vrhunac vavilonske književnosti se veže za, otprilike, 1600. godinu prije nove ere. U cilju tumačenja ove književnosti je manje-više potrebno poznavati religiju ovih naroda, budući da je tada književnost u načelu služila religiji. Najstariji mit je „Inanin silazak u podzemni svijet“, a ep „Ep o Lugalbandi“[2].

Hronotop hajke u djelu "Usta puna zemlje"

            Otkako je M. Bahtin definisao hronotop kao suštinsku uzajamnost vremenskih i prostornih odnosa, onako kako su oni umetnički dati u književnosti, taj termin, i njegovo određenju u konkretnom djelu, postali su izuzetno česti u interpretaciji bilo kojeg od tri književna roda. Takođe, motiv hajke je izuzetno čest motiv u književnosti koja se vezuje za crnogorski sociokulturni kod (prisjetimo se djela kao što su Lalićev roman Hajka ili Vukovićevo Mrtvo Duboko). Upravo zbog učestalosti ova dva pojma, tema kojom ćemo se baviti u ovom radu nudi dimenziju opštosti, koju ograničava činjenica da ćemo govoriti jednom posebnom djelu, a u pitanju je roman Usta puna zemlje, Branimira Šćepanovića. Žanrovski, ovo djelo određujemo kao roman samo zbog toga što ga je sam autor odredio tako, premda je već govoreno o razlozima zbog kojeg je ovo djelo žanrovski hibrid koji se može smatrati romanom-novelom.