Ep o Gilgamešu

            Mesopotamijska kultura je jedna od najstarijih kultura drevnog istoka, poznata kao sumersko-vavilonsko-asirska kultura. Zna se da su na tom području prvi književni tekstovi napisani sredinom trećeg milenijuma prije nove ere. Sačuvani su na glini ili kamenim pločama, a zapisani znakovima klinastog pisma. Razlikujemo Sumerce i tzv. Akađane (Asirci i Vavilonci). Oni su živjeli jedni do drugih. Sumerska kultura propada pred kraj 3. milenijuma p.n.e, i tu se diže Vavilonsko carstvo, koje traje do polovine 2 milenijuma p.n.e. Sumerce i Akađane je povezivala sličnost u kulturi i religiji, ali su govorili različite jezike. Za vrijeme najvećeg procvata sumerske književnosti se uzima period od 2000-1800. godine p.n.e. Sve što imamo sačuvano od te književnosti, sačuvano je prepisima sa glinenih pločica. To nije književnost u savremenom smislu, nije protumačen ni kontekst u kojem su stvarana ta djela (za obrede, zabavu, počast kralju...). Čitaocu su najpoznatiji epovi i mitovi, kojima pristaje i ime „priče o junacima“.[1] Zabilježene su i poslovice, basne, kao i spisi filozofskog, moralističkog i istorijskog karaktera (Hamurabijev zakonik, recimo). Vrhunac vavilonske književnosti se veže za, otprilike, 1600. godinu prije nove ere. U cilju tumačenja ove književnosti je manje-više potrebno poznavati religiju ovih naroda, budući da je tada književnost u načelu služila religiji. Najstariji mit je „Inanin silazak u podzemni svijet“, a ep „Ep o Lugalbandi“[2].

Hronotop hajke u djelu "Usta puna zemlje"

            Otkako je M. Bahtin definisao hronotop kao suštinsku uzajamnost vremenskih i prostornih odnosa, onako kako su oni umetnički dati u književnosti, taj termin, i njegovo određenju u konkretnom djelu, postali su izuzetno česti u interpretaciji bilo kojeg od tri književna roda. Takođe, motiv hajke je izuzetno čest motiv u književnosti koja se vezuje za crnogorski sociokulturni kod (prisjetimo se djela kao što su Lalićev roman Hajka ili Vukovićevo Mrtvo Duboko). Upravo zbog učestalosti ova dva pojma, tema kojom ćemo se baviti u ovom radu nudi dimenziju opštosti, koju ograničava činjenica da ćemo govoriti jednom posebnom djelu, a u pitanju je roman Usta puna zemlje, Branimira Šćepanovića. Žanrovski, ovo djelo određujemo kao roman samo zbog toga što ga je sam autor odredio tako, premda je već govoreno o razlozima zbog kojeg je ovo djelo žanrovski hibrid koji se može smatrati romanom-novelom.       

Simo Matavulj, "Naumova slutnja"

Simo Matavulj (Šibenik, 31.  avgust 1852 - Beograd, 20. februar  1908),  pisac čije se dalmatinsko porijeklo naročito isticalo u velikom broju njegovih djela, ali mu nije smetalo da bude svjetski čovjek koji je život proveo u kretanju kroz Hrvatsku, Crnu Goru, Srbiju, Italiju, Francusku i druge zemlje. Prema mišljenju nekih naučnika, bio je prvi naš predstavnik u realizmu  koji se sasvim oslobodio uticaja romantizma (ali i ruske, njemačke i mađarske književnosti, jer je svoje uzore pronašao u romanskim, prije svega u francuskoj). Prevodio je djela francuskih realista i tako formirao podlogu za svoje buduće stvaralaštvo. Njegov stil je bio više tehnički nego umjetnički vrijedan, što, naravno, ne znači da mu se umjetnička veličina opovrgava, već se samo ukazuje na njegovu vjernost programu realizma. Kada govorimo o Matavulju, najprije pomislimo na njegove romane, roman Uskok i čuveni Bakonja fra Brne, međutim, Matavulj je svoj književni dar usmjerio uglavnom prema kraćim formama, pripovijetkama, a poznato je da je čak i njegov najpoznatiji roman zamišljen kao pripovijetka, da bi kasnije prerastao u roman na bazi novele. Mi ćemo se u ovom radu pozabaviti njegovom pripovijetkom Naumova slutnja koja pripada periodu Matavuljevog stvaralaštva koji se vezuje za Beograd. 

Kratak prikaz odnosa knjige i filma (Orvelova "Životinjska farma")

Jedno od najčešćih pitanja, kada je riječ o transponovanju književnog djela na platno,  jeste pitanje koliko je moguće vjerno prenijeti ideju, atmosferu, osjećaj ili, u krajnjem slučaju, sve ono što jedna knjiga može da ponudi, u drugu umjetnost, kakva je filmska. Odgovori su različiti, a često i oprečni: neko tvrdi da film nikada ne može dočarati nešto na način na koji to može književni tekst, neko jednostavno više voli da sam za sebe „režira“ slike iz knjige i zamisli ih u skladu sa svojim osjećajem i osjećanjem, neko tvrdi da film knjizi dodaje više dimenzija, pa može ideju prenijeti čak i bolje nego knjiga i sl. Drugo bitno pitanje je koliko je bitno da film ostane dosljedan književnom predlošku da bi ostao vjeran onome što bi taj tekst trebalo da prenese recipijentu. Mi ćemo, u ovom radu, pokušati da dođemo do odgovora na ta pitanja na najuvjerljiviji i najlogičniji način - uporedićemo knjigu i film koji je po toj knjizi snimljen. Predmet našeg interesovanja će biti knjiga Džordža Orvela, Životinjska farma, i film (snimljen 1999. u režiji Džona Stivensona, po scenariju koji su, na bazi pomenute knjige, priredili Alan Janes i Martin Burk).